Έχουν ήδη περάσει πάνω από είκοσι χρόνια από τότε πού μπήκα στο χώρο εκείνο των ανθρώπων πού σαν κύρια απασχόλησή τους- επάγγελμα- έχουν την καλυτέρευση και αναβάθμιση της ποιότητας ζωής ως αναφορά, το χώρο διαβίωσης, δηλαδή την κατοικία, καθώς επίσης την ένταξη αυτής, στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον της περιοχής όπου βρίσκεται.
Όλα αυτά τα χρόνια η προσπάθεια μου, καθώς επίσης και άλλων συναδέλφων, προσέκρουε πολλές φορές σε θέματα νομοθεσίας λόγω τής πολυνομίας, των υποσημειώσεων και των υποπεριπτώσεων του δαιδαλώδους κτιριοδομικού και πολεοδομικού κανονισμού.
Επίσης αντιμετώπισε την διαφορετική θεώρηση κάποιων, για την κατασκευή αυτού πού αποτελεί σήμερα όνειρο ζωής του μέσου έλληνα.
Ας μη ξεχνάμε ότι ο σχεδιασμός μιας κατοικίας είναι και απεικόνιση ψυχολογικών και άλλων αναγκών του εκάστοτε ιδιοκτήτη.

Και ήλθε η κρίση.

Κρίση επί του παρόντος οικονομική, και ποιος ξέρει, ίσως αργότερα θεσμών και κοινωνική, λόγω της γενικής αμφισβήτησης πού φέρνει μια οικονομική κρίση στην κοινωνία.
Και μεταξύ των άλλων επανεμφανίστηκε πιο έντονα από ποτέ η αναγκαιότητα της Οικολογικής μελέτης, και σαν χρηστικό βοήθημα για τον τρόπο εξοικονόμησης ενέργειας, και μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης. Και κατ επέκταση άρχισε μια συζήτηση γι αυτό πού ονομάζεται Βιοκλιματικός Σχεδιασμός.

Τι είναι όμως αυτός ο Βιοκλιματικός Σχεδιασμός, και πως αυτός μπορεί να μας βοηθήσει στην επίλυση των οικολογικών αλλά και των οικονομικών προβλημάτων μιας κατασκευής κυρίως κατά την χρήση της;

Αν ανατρέξουμε ιστορικά πριν τριάντα περίπου χρόνια με το χάρτη της Βενετίας και αργότερα του Άμστερνταμ, όπου επανακαθορίζονταν το πνεύμα αντιμετώπισης του σχεδιασμού στο χώρο, και η προστασία της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς, ο οικολογικός-Βιοκλιματικός σχεδιασμός έκανε τα πρώτα του ερευνητικά βήματα.
Ο οικολογικός σχεδιασμός βασίζεται κυρίως στην οικολογική παιδεία και νοοτροπία, δηλαδή στον απόλυτο σεβασμό του περιβάλλοντος κατά τον σχεδιασμό ενός έργου κτιριακού ή χωροταξικού.
Είναι ένα σκεπτικό πού οφείλουμε να προσθέσουμε και να εφαρμόζουμε τόσο στην κλίμακα του κτιρίου, όσο και στον χωροταξικό σχεδιασμό.

Ας δούμε όμως τα πράγματα πιο αναλυτικά:

Με δεδομένο την ατμοσφαιρική ρύπανση από τα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1970, αλλά και τα προβλήματα πού άρχισαν είδη αχνά να εμφανίζονται, ως αναφορά:
• Το κόστος λειτουργίας ενός κτιρίου
• Το πόσο ενεργοβόρο είναι αυτό, και
• Πώς αυτό συμβάλει στην ρύπανση του περιβάλλοντος
Άρχισε να αναπτύσσεται κάποιος προβληματισμός για τον τρόπο αντιμετώπισης τους. Έπρεπε λοιπόν να μελετηθούν, να επαναξιολογηθούν, και να εφαρμοσθούν παλαιοί αλλά και νέοι κανόνες, βασισμένοι στα
α) Κλιματολογικά χαρακτηριστικά και την καλύτερη εκμετάλλευση τους.
β) Τρόποι κατασκευής παλιών μαστόρων, με κάποιες νέας τεχνολογίας μεθόδους
γ) Βασικές αρχές της Αρχιτεκτονικής.
δ) Πιο πλήρη εκμετάλλευση των Νόμων της Φυσικής με τη βοήθεια των Νέων Τεχνολογιών.

α) Ως αναφορά το κλιματολογικά χαρακτηριστικά είναι γνωστό και από παλαιούς οικισμούς ότι οι κατασκευές γίνονται σε θέσεις όπου ο ήλιος έλιωνε τα χιόνια γρήγορα, και το κριτήριο δημιουργίας κτιρίων δεν ήταν μόνο η θέα αλλά κυρίως ο προσανατολισμός ώστε η κατασκευή να έχει πρόσωπο όσο αυτό είναι δυνατόν, στο Νοτιά και κατά συνέπεια να έχει τη δυνατότητα της πιο ήπιας κλιματικής αντιμετώπισης.

β) Η κατασκευή από τους παλιούς μαστόρους πού δούλευαν κυρίως τη πέτρα γίνονταν με το σύστημα της φέρουσας τοιχοποιίας, (δεν χρησιμοποιείτο ακόμη οπλισμένο σκυρόδεμα ), κατά συνέπεια οι τοίχοι πού έπρεπε να είναι παχύς, για να μπορέσουν να στηρίξουν το κτίριο είχαν πάχος 50 ή 60 εκατοστά γεγονός πού αυτό καθεαυτό δημιουργούσε ένα είδος μόνωσης κατά τους χειμερινούς αλλά και θερινούς μήνες του έτους. Ανάλογα και τα ανοίγματα των χώρων, πόρτες, παράθυρα με μικρές σχετικά διαστάσεις, ανάλογα πού γίνονταν η κατασκευή, και κτίριο όσο το δυνατόν πιο προσανατολισμένο.

γ) Το 1926 ένας από τους πλέον βασικούς διαμορφωτές της Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής ο Le Corbusier,εκμεταλλευόμενος πλέον και την χρήση του οπλισμένου σκυροδέματος, καθόρισε και χρησιμοποίησε τα πέντε (5) βασικά σημεία της Αρχιτεκτονικής, πού αποτελούν από τότε τους θεμελιώδης κανόνες της επιστήμης.

Ανάμεσα σ αυτά ήταν οι παρακάτω
Η κατασκευή του κτιρίου πάνω σε Κολώνες (pilotis) ώστε το κτίριο απελευθερώνεται από τα προβλήματα υγρασίας από το έδαφος, ο περιβάλλων χώρος ενοποιείται, συνεπώς οι χώροι πρασίνου γίνονται ενιαίοι, και το κτίριο αερίζεται απ όλες πλέον τις πλευρές του.
Η δημιουργία χώρων πρασίνου στο δώμα της κατασκευής. Γεγονός το οποίο εκτός των άλλων θετικών, απορροφά την υγρασία από το κτίριο και δημιουργεί και ανάσες πρασίνου στην κατασκευή αλλά και στον γύρω οικιστικό ιστό.

δ) Από το 1975 με την όξυνση των προβλημάτων πού προέκυψαν από το φαινόμενο της μόλυνσης του περιβάλλοντος, ξεκίνησαν και οι έρευνες για τη αντιμετώπιση της αστικής μόλυνσης με βάσει και τις αρχές της οικολογικής δόμησης.
Η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών, σε συνδυασμό με την έρευνα και μελέτη για την οικολογική δόμηση δημιούργησε την έννοια της βίο-οικονομίας, πού με τη βοήθεια των νέων Τεχνολογιών, αναφέρεται στο σύνολο ουσιαστικά των δραστηριοτήτων πού σχετίζονται με την επινόηση, ανάπτυξη και παραγωγή βιολογικών προϊόντων και διαδικασιών με προσδοκώμενο αποτέλεσμα την οικονομία, την υγεία, την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, και γενικά στην καλυτέρευση του επιπέδου διαβίωσης.
Από την έννοια της βίο-οικονομίας αναπτύχθηκε στον ευρύτερο χώρο της κατασκευής και η έννοια του Βιοκλιματικού Σχεδιασμού ή Πράσινη Ανάπτυξη, ή ακόμη αυτό πού ονομάζεται Πράσινο Κτίριο.

Οι μέχρι σήμερα έρευνες-μελέτες έδειξαν ότι για το σχεδιασμό και τη μελέτη του Πράσινου Κτιρίου απαιτείται να λαμβάνεται υπόψη
• Ο όσο το δυνατό καλύτερος προσανατολισμός του κτιρίου.
• Η πιστή εφαρμογή των Κανόνων Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού.
• Η επαναπροσέγγιση των παλαιών κανόνων κατασκευής στις σύγχρονες τεχνικές και μεθόδους κατασκευής.
• Η σχέση κενών και πλήρων, (παράθυρα, τοίχοι) να είναι τέτοια ώστε να εξασφαλίζουν επαρκή αερισμό, εξαερισμό, και συνεπώς τις καλύτερες δυνατές συνθήκες υγιεινής.
• Τα Νέα Υλικά Κατασκευής.(μονωτικά υλικά, τριπλά παράθυρα κ.τ.λ.)
• Στην σωστή εφαρμογή νέων συστημάτων Υψηλής Τεχνολογίας (γεωθερμικά συστήματα, καύσιμη ύλη, χρήση φωτοβολταικών).

Με όλα αυτά, αλλά κυρίως με την εν γένει παιδεία του αυριανού επενδυτή- ιδιοκτήτη μιας σύγχρονης κατασκευής, θα προσπαθήσουμε να κτίσουμε οικολογικά και αυτόνομα ενεργειακά κτίρια.
Θα χρησιμοποιηθούν φωτοβολαταικά και ηλιακά συστήματα, θα μας βοηθήσει η τεχνολογία της γεωθερμίας, θα χρησιμοποιήσουμε πιο φιλική προς το περιβάλλων καύσιμη ύλη, θα προσθέσουμε οικιακές ανεμογεννήτριες, περσίδες και σκίαστρα, νέους ενεργειακούς υαλοπίνακες και θα εκμεταλλευτούμε τις νέες τεχνολογίες στις μονώσεις, στα χρώματα και στα υλικά γενικά.
Όλα αυτά βέβαια θα γίνουν με την αναπόφευκτη αύξηση του κόστους κατασκευής.
Αύξηση πού θεωρητικά πάντα, θα απορροφηθεί μελλοντικά από την μείωση των ενεργειακών αναγκών και απωλειών του κτιρίου- κατοικίας- κατά τη χρήση.
Από τα ανωτέρω καταλήγουμε, ότι έτσι θα συμβάλουμε στην σχετική μείωση της μόλυνσης του περιβάλλοντος.
Για όλα αυτά όμως απαιτείται χρόνος, κυρίως οργάνωση από πλευράς πολιτείας πού θα δώσει και τις κατευθυντήριες γραμμές, παιδεία και ευαισθησία του πολίτη, και μεγάλη προσοχή από τους επαγγελματίες του χώρου, κυρίως μηχανικούς, ώστε το τελικό αποτέλεσμα εκτός απ το προσδοκώμενο αποτέλεσμα, να έχει την απαραίτητη αισθητική.
Οι ισορροπίες είναι πάντα πολύ δύσκολες.
Ιδίως όταν οι αλλαγές γίνονται με άλματα χωρίς υποδομή και κουλτούρα υπό το βάρος κυρίως οικονομικών πιέσεων.

Προσωπικά πιστεύω ότι μια καλή κατασκευή σήμερα με κάποια νέα τεχνολογικά στοιχεία όπως περσίδες σκίασης, ηλιακά συστήματα, εγκατάσταση φυσικού αερίου, προσεγμένα κουφώματα, με κάποιους ίσως, ταλαιπωρημένους ημιυπαίθριους χώρους, και όσο το δυνατό χρήση οικολογικών προϊόντων (βλέπε ξύλο, πέτρα), μπορεί να αντιμετωπίσει άνετα το πρόβλημα της όσο το δυνατό εξοικονόμησης ενέργειας, και να σταθεί προπομπός για μια νέα βιοκλιματική κατασκευή, όταν κατακάτσει ο θόρυβος, αποκρυσταλλωθούν και αφομοιωθούν οι νέες ιδέες.
Μέχρι τότε θα ακούσουμε πολλά.